Rechtbankbezoekjes

Eén van de hoogtepunten uit het eerste jaar van mijn studie vond ik het rechtbankbezoek. Aan het begin van het studiejaar gingen we met onze halve mentorgroep een aantal strafzaken bijwonen. Er zat verder geen opdracht aan vast. Het doel was om een beeld te krijgen van een echte rechtszaak:  wie is wie, in welke volgorde wordt er gesproken, wie zit waar enz.

Ik vond het erg leuk om een echte rechtszaak bij te wonen. De enige rechtszaken die ik hiervoor kende, waren de rechtszaken uit Amerikaanse televisieseries zoals Ally Mcbeal en uit films als Legally Blond.

We hadden drie zaken bijgewoond. Alhoewel ze allemaal over huiselijk geweld gingen, waren ze alle drie weer verschillend. Bij de ene zaak was alleen de verdachte aanwezig, zonder een raadsman(advocaat). Dat vond ik toen misschien nog niet zo vreemd, maar nu ik wat langer rechten studeer wel. Het is nogal lastig voor iemand die geen juridische kennis heeft om zichzelf goed te verdedigen in een strafzaak.

Gisteren was ik weer in de rechtbank vanwege een deeltoets die we moeten maken voor het vak ‘Strafprocesrecht’.  Samen met mijn studiegenoot heb ik twee strafzaken bijgewoond. Ook toen was er bij één van de zaken een verdachte die zichzelf ging verdedigen, maar dat was voor mij niet het meest opmerkelijke.

Het voelt een beetje vreemd om als student bij een strafzaak van een verdachte te zitten. Jij zit daar als wildvreemde te luisteren naar persoonlijke zaken van de verdachte. Natuurlijk zit daar een gedachte achter: openbaarheid . Doordat de strafzaken openbaar zijn, kunnen mensen de zaken bijwonen en zo wordt er controle uitgeoefend  op de rechtspraak. En in bepaalde zaken bepaalt de rechter dat de zitting achter gesloten deuren plaats zal vinden. Toch zou ik het als ik in de schoenen van de verdachte stond, het niet erg leuk vinden als er een paar studentjes zitten mee te luisteren.

Iets anders dat mij gisteren extra opviel, was hoe erg de Nederlandse rechtspraak verschilt van de Amerikaanse. Het beeld dat men krijgt uit Amerikaanse tv-series/films, komt niet overeen met de gang van zaken in Nederland. In Amerika heeft de rechter een passieve rol en is het vooral de raadsman die de vragen stelt. In Nederland is het juist de rechter die heel actief is en alle vragen stelt. Ook is er in Nederland al heel veel onderzoek verricht voordat de verdachte voor de rechter verschijnt.  Er komt meestal geen nieuw bewijs naar voren tijdens het behandelen van de zaak in de rechtbank, waardoor de rechter snel tot een beslissing komt.

Kortom de rechtspraak in Nederland is wat minder ‘spectaculair’ dan dat de rechtspraak volgens films en tv-series in Amerika is. Niet dat het hierdoor minder leuk is, maar het kan een verrassing zijn voor sommigen. Dat was het voor mij in ieder geval wel.