Moderne mensen hebben geen tijd voor tijd.
Gisteravond, een warme zaterdagavond in Toulouse, besloot ik met een kornuit uit Wales naar de film ‘Tree of life’ te gaan. Een andere delegatie vrienden prefereerde naar een Disneyfilm over piraten te gaan. Hiervoor bedankte ik vriendelijk. ‘Tree of life’ had belangrijke prijzen gewonnen op het filmfestival in Cannes. Films op dit filmfestival zijn doorgaans niet geschikt voor de amorfe massa. Toch was de film nu te zien in de grootste cinéma van Toulouse en zat de zaal vol met Fransneuzen.
Het was een bijzondere film. Ik vond hem prachtig daar er op zeer kundige wijze de moeilijkheden van de jeugd, broederschap en familie wordt geprojecteerd. Er wordt gefilosofeerd door zeer diepe levensvragen te stellen. Op de vragen kwamen geen antwoorden, maar beelden. Minutenlange beelden van de kracht van de natuur, de onvoorspelbaarheid van het heelal. Onvoorstelbaar mooi gefilmd. Edoch, de Franse bourgeois begon na vijftien minuten al zeer onrustig op hun stoel te bewegen. Gedurende de hele film werd er half fluisterend gesproken in de zaal hetgeen me danig ergerde. Toen de film was afgelopen klonk er een zucht van opluchting en snelde alle bezoekers richting uitgang om vernietigende oordelen van de film te verspreiden. Het blijven een stel varkens die Fransen.
Ik zat een minuut na afloop van de film alleen in de zaal en keek naar de aftiteling. Verdomd, ik was onder de indruk en moest wat ik zojuist had gezien laten bezinken. Sterker nog, ik had grote behoefte aan recensies daar ik wilde weten wat anderen er van vonden. Juist daar trof het me en kwam het me helder voor de geest hoe droevig de huidige mens in het leven kan staan.
Simpelweg waren er twee soorten recensies. Die van de professionele critici die de film als grandioos, briljant en superlatief bestempelden. Een opvolger van het meesterwerk 2001; A Space Odessy van Stanley Kubrick. Aan de andere kant was daar de vreselijk negatieve kritiek gesproken in absolute superlatieven: ‘’ slechtste film ooit gezien, meest pretentieus gebrabel ooit, na vijftien minuten ben ik uit de zaal gelopen enz.’’. Het was mij geheel duidelijk. Er is een splitsing in de samenleving ontstaan. Zij die tijd willen maken en zij die dit niet willen.Het is in mijn optiek een kwestie van willen om tijd vrij te maken. ‘Ik heb geen tijd’ betekent doorgaans ‘ik heb geen zin’. Elke mens kan tien minuten per dag, zo juist voor het slapen gaan, vinden om een boek te lezen. Het ontbreekt hen echter aan de lust om dit te doen. Het antwoord waarom dit zo is ligt in de aard van de moderne mens; ze is zo onrustig dat ze niet met stilte of zichzelf kan omgaan.
Want kijkt u eens om zich heen. Hoeveel mensen checken om het half uur hun e-mail, facebook of smsen. Tijdens het wachten op de bus of trein grijpt men massaal naar telefoons, mp3spelers of openbaren online de informatie dat ze op de trein staan te wachten. Wachten is doorgaans een noodzakelijk proces, een noodzakelijk kwaad. Maar daadwerkelijk de tijd nemen voor een langer proces; dat is bijna onmogelijk. De jeugd leest geen boek meer omdat vijf minuten in stilte een confrontatie is met zichzelf en met de rust. Het is de omgekeerde logica; de mens wordt door onrustig en in beweging te zijn rustig.
Dit hoeft niet noodzakelijk slecht te zijn. De wereld is modern en door deze instelling blijft ze voortdurend in beweging. Het is alleen schrijnend te zien dat men voor een zéér klein tijdbestek (maximaal 15 minuten) niet meer kan rustig zijn. Wachten. Genieten van de traagheid.
In uw studententijd zullen er lege uren zijn. Hoe u ze vult is aan u. Mocht u, in uw riante zomervakantie, de tijd (!) vinden om naar de bioscoop te gaan dan raad ik u ‘Tree of life’ niet aan.
Neen. Ik daag u ervoor uit.