De in de vorige post beschreven moot court heeft geleid tot een positieve uitspraak voor mij als defendant. De vierkoppige jury vond niet dat ik veroordeeld kon worden voor de dood van een tegenligger op basis van dangerous driving. Gevaarlijk rijgedrag ‘has not been proven beyond a reasonble doubt’, aldus de jury. Lucky me.
Deze moot court was een groot succes; niet in de laatste plaats doordat het Engelse strafproces veel levendiger is. Alles moet plaatsvinden voor de jury. Dus niks geen vuistdikke dossiers waarin alle getuigenverklaringen al uitgeschreven zijn; alle getuigen moeten in de rechtszaal en public worden ondervraagd. Goed voor het spektakel maar ook goed voor de controleerbaarheid. Zo gaat het in Nederland helaas niet.
Ik meen me te herinneren dat na de dood van Pim Fortuyn alle grote buitenlandse media zich al in hun handen zaten te het wrijven. Een politiek moord, dat zou nog eens een proces gaan worden! Toch niet. Ik geloof dat het hele proces tegen Volkert van der Graaf slechts een dag duurde. Al het voorwerk zat al in de dossiers, en bewijs genoeg, dus het was snel bekeken. Vol onbegrip en teleurstelling dropen de CNN-verslaggevers weer af.
Juryrechtspraak is echter ook niet alles. Leken kunnen natuurlijk prima over de feiten oordelen, maar de factor ‘theater’ speelt een (te) belangrijke rol. Een charismatische, overtuigende advocaat kan een jury zo bespelen dat er een voor zijn/haar cliënt gunstig oordeel uit rolt, ook al lijkt het bewijs de andere kant uit te wijzen. De beruchte Belgische parachutemoord is daar een aardig voorbeeld van.
Een ander nadeel is het feit dat deze ‘levendigheid’ betekent dat de processen met juryrechtspraak vrij lang kunnen duren. En dus zal de officier van justitie nogal eens via plea bargaining de verdachte een aanbod doen van een lagere straf, mits de verdachte schuld bekend. Op die manier geven sommige verdachten toe, terwijl ze met een proces wellicht vrijgepleit zouden worden.
Iedereen die zelf een oordeel wil vellen, los van de gedramatiseerde fictie uit talloze Amerikaanse advocatenseries, moet maar eens de documentaire ‘Murder on a Sunday Morning’ downloaden (of mij contacteren). Daarin volg je als kijker een boeiende Amerikaanse strafzaak met een jonge verdachte die hoegenaamd een moord gepleegd zou hebben. Beklemmend, van begin tot eind, zoals geen Nederlandse strafzaak ooit zal kunnen zijn.