De titel van deze blog is voor sommigen misschien een raadsel, voor de meeste rechtenstudenten waarschijnlijk niet. ´Carbon Capture and Storage´ oftwel CCS is het onderwerp van mijn scriptie. Het idee van CCS is, dat in de strijd tegen klimaatverandering men wil voorkomen dat CO2 in de atmosfeer terechtkomt door CO2-uitstoot van industriele installaties af te vangen, te transporteren en op te slaan in ondergrondse geologische formaties. Daar blijft het dan - als het goed is - tot in de eeuwigheid geisoleerd en gescheiden van de atmosfeer, waardoor het broeikaseffect een groot halt toegeroepen zal worden.
Nu CCS een techniek is die nog in de kinderschoenen verkeerd is het zeker nog niet onomstreden en is het nog maar de vraag hoe deze zich zal ontwikkelen. Onzeker is bijvoorbeeld, hoe het CO2 zich zal gaan gedragen eenmaal opgesloten onder de grond. En wat het risico is op lekkage´s. En of CO2, in kleine hoeveelheden geen gevaarlijke stof, zich tot een wél gevaarlijke stof kan transformeren wanneer deze in inmense hoeveelheden in geologische formaties wordt geperst. Explosiegevaar? Wat zijn de risico´s en wat is de schade?
Op juridisch vlak doet zich het probleem voor der aansprakelijkheid. Wie is er aansprakelijk op welk moment in de CCS-chain? Bijkomstigheid van CCS is uiteraard dat het CO2 voor onbepaalde tijd opgeslagen blijft. Stel nu dat CO2 dat vandaag geinjecteerd wordt, over 50 jaar ineens gaat lekken. Wie wordt er dan aangesproken?
Dit probleem is deels opgelost doordat in de CCS-richtlijn is bepaald dat op een zeker moment de verantwoordelijkheid van de opslag wordt overgedragen aan de nationale autoriteiten. Die zullen dan tot in het einde der dagen verantwoordelijk zijn voor de opslag. Vóór het zover is echter, is de operator aansprakelijk. En niet voor een korte periode ook: deze is aansprakelijk tijdens het opslaan ofwel injecteren van het CO2, maar ook tot minimaal 20 jaar ná afsluiting van de opslag locatie. Pas daarna kan de verantwoordelijkheid overgedragen worden aan de bevoegde autoriteiten.
Voor een operator, vaak grote energiemaatschappijen, is dat uiteraard niet niks. Zeker niet, nu nog onduidelijk is welke risico's ze tegemoet kunnen zien de komende jaren van CO2-opslag. Daarbij komt, dat deze risico's moeilijk verzekerbaar zijn, omdat ze (nog) niet op waarde te schatten zijn.
Al met al een onaantrekkelijke situatie voor potentiele operators. Maar we hebben ze wel nodig, wil CCS ook in Nederland toekomst hebben. Het potentieel is er namelijk: uit onderzoek blijkt dat er in Nederland naar verwachting opslagruimte is voor 800 megaton CO2 op zee en eveneens 800 megaton op land. Dit is goed voor de opslag van 40 megaton per jaar gedurende 40 jaar, wat overeenkomt met 20 procent van onze huidige jaarlijkse CO2 uitstoot.
Dit probleem schreeuwt natuurlijk om een oplossing. Hoe kan dit aansprakelijkheidsprobleem opgelost worden? Indien de risico's onverzekerbaar blijken, is het misschien een idee om de aansprakelijkheid te limiteren.
In hoeverre dat mogelijk is? Dat is het onderwerp van mijn scriptie. En daar hoop ik jullie aan het einde van dit jaar meer over te vertellen.